සඳරාවල යනු බද්දේගම – ගාලු පාරේ පිහිටි ඉපැරණි පොකුණකි. දැන් නොසලකා හැර ඇති පරිදි, මෙම පොකුණ සහ ඊට යාබද ‘හැඩි දෙමල කන්ද’ නම් වූ අද්භූත කන්ද ශ්‍රී ලංකා ඉතිහාසයේ ගැඹුරට වැළලී ඇත.
1215 දී ඉන්දියාවේ ආක්‍රමණිකයෙකු වූ කාලිංග මාඝ පොළොන්නරුව රාජධානිය අල්ලා ගත් අතර 1236 දී II පරාක්‍රමබාහු ඔහුව පරාජය කරන තෙක් නගරය වසර 21 ක් ඔහුගේ යකඩ ග්‍රහණයට යටත් විය.
අති පූජ්‍ය ගනේගම සරණංකර හිමියන්ගේ “හැඩි දෙමල කන්ද හා සඳරාවල ඉතිහාසේ බිඳක්” ප්‍රකාශනයට අනුව සඳරාවල පාමුල පිහිටි කන්ද සඳර නම් සෙන්පතියකු යටතේ මාඝ සෙබළුන් විසින් අත්පත් කරගෙන ඇත. මේ කාලයේ දී මෙම කඳුකරයේ වෙසෙන දෙමළ ජනතාව නිසා මෙම කන්ද හැඩි දෙමල කන්ද ලෙස හැඳින්විණි.
ඉන්පසු දෙවන පරාක්‍රමබාහු මාඝ සමඟ යුද්ධය ආරම්භ කළ අතර දෙමළ සොල්දාදුවන් අල්ලා ගැනීම සඳහා සිංහල සොල්දාදුවන් කන්ද වට කළහ. ඔවුන් වටකරගත් විට සඳර තමන් සතුව තිබූ වටිනා භාණ්ඩ සියල්ල එකතු කරගෙන කඳු පාමුල තිබූ පොකුණට පැන්නේය. ඉන් පසුව තමයි එම පොකුණ සඳරාවල නමින් ප්‍රසිද්ධ වුණේ.
අදටත් සඳරාවල ගම්මුන් අතර අද්භූත බියක් ගෙන යයි. සඳරා නිධන් පුරවාගත් සඳරා නිධන් රැක ගැනීමට පොකුණ අසල රන් කරාබු පැළඳ ඉබ්බෙකු ලෙස උපත ලබා ඇති බව විශ්වාස කරන අතර සමහර වැඩිහිටි අය එය තම දෑසින් දුටු බවට විස්මයට පත් වනු ඇත.
